کرونا گلوی مستأجران را محکم‌تر می‌فشارد
وقتی ورق بر می‌گردد. به قول قدیمی‌ها چه فکر می‌کریدم و چه شد! کرونا تمام پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها را عوض کرد. امروز در متراژ بازار اجاره را تحت تأثیر کرونا بررسی کرده‌ایم.
در پیش‌بینی‌هایی که پیش از سال 99 کارشناسان اقتصادی مسکن ارائه می‌کردند؛ صحبت از پایان رکود در مسکن و افزایش معاملات با شروع سال جدید بود. پیش‌تر ما نیز در متراژ به بررسی و پیش‌بینی شرایط مسکن در سال 99 پرداخته بودیم و ما نیز معتقد بودیم که امیدها برای پایان رکود در مسکن بالا است. اما چندین بار اشاره کردیم به شرطی که اتفاق غیر قابل پیش‌بینی رخ ندهد!
در پایان بهمن ماه 98، درست اندکی پس از ارائه نظرات کارشناسانه و برنامه‌ریزی برای سال آینده بازار مسکن، آن اتفاق غیرقابل پیش‌بینی به وقوع پیوست!
کرونا، واژه‌ی پنج حرفی نحسی که نزدیک 3 ماه است کلید واژه‌ی تمام مکالمات و جست‌وجوها و حتی تفکراتمان شده. در ابتدای آغاز این بیماری که هنوز دید خاصی نسبت به دامنه عواقب آن نداشتیم، نمی‌توانستیم تحلیل‌های دقیقی پیرامون تأثیرات کرونا بر بازار مسکن داشته باشیم. اما حالا با نزدیک به 3 ماه از سپری شدن روزگار کرونایی، به خوبی می‌توانیم ببینیم، این ویروس چگونه حال بازار مسکن را دگرگون کرده است.
اوضاع بازار مسکن در شروع سال 99
در بین تمام گروه‌های متقاضی مسکن، مستأجرها بی شک قشر آسیب‌پذیرتری هستند. متأسفانه عموما شاهد اعمال سلیقه شخصی صاحب‌خانه‌ها در تعیین نرخ اجاره هستیم. چنین رفتارهایی علاوه بر زیان‌هایی که به یک مستأجر وارد می‌کند، باعث تغییر نرخ اجاره در یک منطقه نیز می‌شود و بازار را بیمار می‌سازد. اتفاق‌های مختلف برای یک صاحب‌خانه می‌تواند به سادگی نرخ اجاره را تغییر دهد و مستأجر درمانده یا باید به فکر جای جدیدی باشد، که خود معضلات و هزینه‌های خاص خودش را دارد، یا تن به مبلغ بالاتر اجاره بدهد.
اتفاقی که در حال حاضر نیز شاهد آن هستیم، افزایش نرخ اجاره‌بها به دنبال شیوع ویروس کرونا است. این درحالی است که بازار مسکن در حال حاضر در رکود بی‌سابقه‌ای به سر می‌برد و حتی شاهد کاهش نرخ خرید و فروش مسکن نیز بوده‌ایم. آمارهای رسمی مربوط به تحولات بازار مسکن شهر تهران در فروردین‌ماه ۹۹ که توسط بانک مرکزی نیز منتشر شد، نشان می‌دهد درحالی‌که بازار مسکن سال گذشته با جهش قیمتی به پایان رسید و همزمان رشد ۹ درصدی تورم ماهانه مسکن در اسفندماه با ورود به کانال ۱۵ میلیون تومان منجر به معامله هر مترمربع واحد مسکونی با میانگین قیمت ۱۵ میلیون و ۶۵۸ هزارتومان شد، اما در فروردین‌ماه تحت‌تاثیر یک علت عمده، حجم معاملات مسکن سقوط کرد و همین موضوع مهار تورم ملکی در پایتخت را منجر شد. آمارهای رسمی حاکی از آن است که در فروردین‌ماه امسال میانگین قیمت هر مترمربع مسکن در شهر تهران به ۱۵ میلیون و ۲۹۵ هزار تومان رسید که این میزان در مقایسه با میانگین قیمت یک ماه قبل یعنی اسفند ۹۸ با کاهش ۲.۳ درصدی همراه شد. تحلیل‌های کارشناسی نشان می‌دهد عامل مهار تورم ملکی در پایتخت شیوع بیماری کرونا، کاهش مراجعات و رفت‌وآمد به بازار مسکن در فروردین‌ماه و در نتیجه سقوط بی‌سابقه حجم معاملات مسکن طی یک ماه در فروردین‌ماه ۹۹ است.
اما در بازار اجاره، بررسی شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران و در کل مناطق شهری در فروردین امسال نشان دهنده رشد به ترتیب معادل ۲۸.۷ و ۳۱ درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل است.
چرا شرایط اقتصاد مسکن در بازار اجاره متفاوت شده است؟
احتمالا یکی از دلایل اصلی این است که، طبیعتا نگوییم همه اما حداقل 95 درصد صاحب‌خانه‌ها به اجاره ملک خود به عنوان بخشی از درآمدشان نگاه می‌کنند. با شیوع ویروس کرونا بسیاری از مشاغل متضرر شدند و دچار ضرر و زیان‌های مالی فراوانی شدند. در این شرایط و با وجود عدم حمایت‌های کافی از طرف دستگاه‌های اجرایی، تنها راه باقی مانده برای جبران خسارات افزایش اجاره بها است.
در چنین شرایطی آسیب‌های فراوانی مستأجران را تهدید می‌کند. از آنجا که آنها هم قطعا در شرایط موجود از نظر شرایط اقتصادی آسیب دیده اند، تحمل افزایش نرخ اجاره را نخواهند داشت. به‌علاوه، جابه‌جایی در چنین شرایطی علاوه‌بر هزینه‌بر بودن، خطرات ابتلا به ویروس کرونا را نیز در بر خواهد داشت.
